بررسی تطبیقی اندرزهای دینی در اشعار پروین اعتصامی و فدوی طوقان

مطالعه­ ی تطبیقی یکی از مؤثرترین شیوه ­ها برای دستیابی به نقاط وحدت اندیشه ­­های بشری است. شعر تعلیمی فارسی و عربی در بسیاری از مضامین خود، مدیون تعالیم دینِ اسلام است. از آن­جا که ادبیات هر عصری نمایانگر احوال حاکم بر آن زمان است؛ پژوهش حاضر، اشعار دو شاعر ایرانی و فلسطینی (پروین اعتصامی و فدوی طوقان) را از نظرگاهِ بازتابِ اندرزهای دینی و عوامل انعکاس این اندیشه‌ها، مورد مطالعه­ ی تطبیقی قرار داده ­است. این دو شاعر، در نتیجه­ ی شرایط حاکم بر اوضاع سیاسی، اجتماعی و ادبی، جهت اصلاح ساختارهای اجتماعی جامعه­ ی خودشان، به اندرز­های دینی مشترک مانند: دعوت به صبر، دوری از شیطان، نکوهش زندگی دنیوی، دعوت به پرستش خدا، ایمان به معاد و... پرداخته ­اند. تأسی شاعران یاد شده به تعالیم دین اسلام و تربیت آن‌ها در خانواده‌ی مذهبی از مهم‌ترین عوامل سرایش شعرهای اخلاقی و دینی است. اگرچه در آثار این دو شاعر از جنبه های مختلف(قالب‌های شعری، شیوه‌های به‌کارگیری زبان و...) تفاوت‌های نسبی وجود دارد؛ آن‌چه حائز اهمیت است این است که این دو بانوی مسلمان، به علت بهره­ مندی از فرهنگ دینی مشترک و عاطفه­ ی رقیق زنانه، با بیان اندرزهای دینی، گام مؤثری برای هدایت ابنای بشری به سوی کمال برداشته و رسالت دینی و انسانی خود را در قالب اشعار خود به انجام رسانده‌اند.

متن کامل این مقاله در مجموعه مقالات یازدهمین همایش بین المللی ترویج زبان و ادب فارسی شهریور 1395 منتشر شده است.

تحلیل خویشکاری¬ها در رمان «پل معلّق» محمّدرضا بایرامی بر اساس نظریه¬ی پراپ

رمان «پل معلّق» اثر محمدرضا بایرامی یکی از آثار موفق در حوزه­ ی ادبیات داستانی (دفاع مقدس) است که از اقبال شایان توجهی برخوردار بوده ­است. تحلیل ساختار و بررسی ریخت­ شناسی این اثر به منظور ارایه­ ی الگوی ساختاری آن، یکی از ضروریات پژوهش در حوزه­ ی ادبیات پایداری است. با توجه به تناسبی که بین ویژگی­ های این رمان، با دیدگاه­ های پراپ وجود داشت، این جستار، ساختار روایت را بر اساس دیدگاه نظریه ­پرداز یاد شده مطالعه کرده ­است. پژوهش حاضر نشان می­ دهد که: 1.الگوی ریخت­ شناسی پراپ اگر چه برای حکایت­ های فولکلوریک بسیار مناسب است، با این حال در تحلیل رمان «پل معلق» نیز الگویی مفید و کارآمد است. 2.داستان ­های امروزی علیرغم این که محتوای متفاوت دارند، اما به طور نسبی از ساختار مشترکی الگو می­ گیرند3. مطابق با آن­چه که پراپ مطرح کرده­ است از سی و یک خویش­کاری پراپ حدود  بیست و چهار خویشکاری در رمان «پل معلق» وجود دارد . 4.از هفت حوزه­ ی کنشی پراپ، شش کنش­گر در داستان «پل معلّق» وجود دارد و قابل انطباق با نظر پراپ است.

 متن کامل این مقاله در مجموعه مقالات یازدهمین همایش بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی شهریور 1395 منتشر شده است.

روایت شناسان

•         در میان مکاتب ادبی گوناگون، مکتب ساختار گرایی بیشترین توجه خود را به روایت معطوف کرده و به پژوهش های گسترده ای دست زده است. ساختارگرایی در بررسی داستان شناختی انقلاب بزرگی پدید آورد. بنیان گذاری علم ادبی کاملا جدیدی به نام روایت شناسی یکی از محصولات اساسی این انقلاب بود؛ که ولادیمیر پراپ، برمون، آ.ج. گریماس لیتوانیای، تزوتان تودوروف بلغاری، ژرار ژنت، کلود برمون و رولان بارت فرانسوی از چهره های نامدار آن به شمار می روند. 

رومن یاکوبسن

     رومن یاکوبسن در اکتبر 1896 در مسکو به دنیا آمد. تحصیلات خود را در مؤسسه زبان های لازارو آغاز کرد و در سال 1919 در رشته ی زبان شناسی تاریخی و تطبیقی دانشگاه مسکو به پایان رسانید. او یکی از بنیانگذاران حلقه ی زبان شناسی پراگ بود که از سال 1925 به بعد فعالیت خود را آغاز کرد یاکوبسن سال های 1920 تا 1939 را در چکسلواکی سپری کرد و در دهه ی سوم قرن حاضر استاد ممتاز فقه اللغه روسی و ادبیات کهن چک در دانشگاه ماساریک چکسلواکی شد. جنگ جهانی دوم او را به اسکاندیناوی کشانید در سال 1941 به آمریکا رفت و در مدرسه عالی علوم انسانی نیویورک و سپس در دانشگاه کلمبیا به تدریس زبان شناسی پرداخت. در سال 1949 با سمت استاد استادان در دانشگاه هاروارد به تدریس زبان و ادبیات اسلاوی و زبان شناسی همگانی مشغول شد و از سال 1957 در انیستیتو تکنولوژی ماساچوست نیز به تدریس و پژوهش پرداخت. یاکوبسن درژوئیه 1982 در 86 سالگی دیده از جهان فرو بست.